طرح پرورش میگو

پرورش میگو

میگو از  دسته جانوران آبزی که جزو شاخه بندپایان و رده سخت پوستان بوده و انواع گوناگونی دارند که در آب شور و شیرین و هم در مناطق گرم و سرد یافت می شوند. بیش از ۲۸۰ گونه  در سرتاسرجهان وجود دارند. پرورش میگو از حدود ۲۰ سال قبل در هرمزگان رواج یافت.

سابقه پرورش میگو در جهان به روش سنتی دارای قدمت زیادی است و سابقه آن به صد سال قبل بر می گردد و برای اولین بار در کشور های آسیای جنوب شرقی و کشورهایی مانند تایلند ، ویتنام ، فیلیپین ، هند ، چین ‌، ژاپن و… توسط مردم و ساحل نشینان این کار را به صورت سنتی انجام می شد ولی از سال ۱۹۶۳ بعداز اینکه توانستند میگو را به صورت مصنوعی تکثیر کنند این حرفه به صورت صنعتی رونق پیدا کرد و در همه کشورهای ساحلی توسعه یافت .

به طوری که هم اکنون در همه کشورهای آسیایی و کشور های آمریکای جنوبی از قبیل اکوادر ، برزیل، پرو ، مکزیک ، پاناما ، هندراس و … به صورت وسیعی گسترش یافته است. در کشور ایران هم از سال ۱۳۶۴ مطالعات و تحقیقات در زمینه پرورش میگو انجام شد و برای اولین بار در کشور مرکز تکثیر و پرورش میگو در روستای کلاهی از توابع شهرستان میناب در سال ۱۳۷۱کار خود را شروع کرد و کارشناسان زیادی راتربیت کرده است.

کشورهای تولید کننده میگو پرورشی در جهان :

به دو مورد مهم در اجرای طرح توجیهی پرورش میگو با توجه کرد :

۱ – وضعیت اقتصادی :

مجوزهای لازم برای پرورش میگو :

آغاز به کار پرورش میگو همانند شروع هر کسب وکار دیگری به دریافت مجوزهایی نیازمند است. برای شروع چنین کاری بیشترین سر و کار را با اداره شیلات استانی که در آن مستقر هستید، خواهید داشت. همچنین سازمان دامپزشکی نیز ایستگاه دیگری است که دیگر مجوزهای لازم را برای راه اندازی کسب وکار شما صادر می کند.

پروانه بهره برداری صنعتی را هم باید از سازمان صنعت، معدن و تجارت هر استان دریافت کنید. از دیگر سرمایه گذاری هایی که در حوزه پرورش میگو انجام می شود، مربوط به احداث واحدهای فرآوری میگو و تولید محصولاتی چون ناگت میگو، میگوی سوخاری و. . . است. همچنین راه اندازی کارخانه تولید غذای میگو از دیگر کسب وکارهایی است که می توان در این زمینه انجام داد. راه اندازی سیستم حمل و نقل بهداشتی میگو از مزرعه تا واحدهای فرآوری و فروشگاه ها از دیگر زمینه های مستعد برای سرمایه گذاری در این حوزه است. در همه این زمینه ها دریافت پروانه کسب و بهره برداری صنعتی از سازمان های یادشده ضروری است.

فروش میگو در بازار :

شرایط بازار مزارع پرورش میگو در حال حاضر در کشور به‌صورت مزارع ۲۰ هکتاری طراحی شده است که ۱۶ هکتار استخر مفید دارد. جالب است بدانید کشورهای اصلی پرورش‌دهنده میگو مانند تایلند، ویتنام، چین و مکزیک از پتانسیل ایران در زمینه پرورش میگو بهره‌مند نیستند. در شرایط مناسب ایران توان صادرات تا ۲میلیارد دلار میگو را دارد که این رقم در سال گذشته ۵۰ میلیون دلار بوده و پیش‌بینی می‌شود امسال به رقم ۶۵ میلیون دلار برسد.

با توجه به اینکه این توان تولیدی و صادراتی در کشور وجود دارد با یک محاسبه پی می‌بریم که در این بخش شرایط بسیار مناسبی وجود دارد. با توجه به ارقام موجود در حال حاضر ۳۰میلیون تن سطح پرورش میگوی جهان است. اگر بخواهیم به افق ۲ میلیارد دلاری صادرات میگو برسیم باید ۳۰۰هزار تن میگو تولید کنیم که معادل ۱۰درصد از سهم تولید جهانی است.

میزان سرمایه برای احداث مزرعه پرورش میگو :

پس از انجام عملیات اجرایی برای شروع بهره‌برداری باید بچه میگوها را از کارگاه‌های تکثیر میگو که معمولا در نزدیکی مزارع قرار دارند، خریداری کنید. برای یک مزرعه ۲۰ هکتاری ۵/۳میلیون بچه میگو نیاز است که با توجه به قیمت فعلی بازار (هر بچه میگو ۱۴ تومان) جمعا ۵۰ میلیون برایتان هزینه در بر خواهد داشت.

در طول دوره ۵۵ تن غذا مورد نیاز است که با توجه به قیمت فعلی بازار (هر کیلو ۴هزار تومان) تا ۲۲۰میلیون تومان از سرمایه در گردش شما به تامین غذا اختصاص می‌یابد که می‌توانید در طول دوره خریداری یا به‌صورت یکجا در ابتدای دوره این حجم غذا را انبار کنید که در نهایت در طی یک دوره چهارماهه پرورش میگو ۱۰درصد این غذا در ماه اول، ۲۵درصد در ماه دوم، ۳۰درصد در ماه سوم و ۳۵درصد درماه چهارم به مصرف خواهد رسید.

با توجه به یک ماه دوره آماده‌سازی و یک ماه دوره استراحت و فروش، در نهایت طول دوره به شش‌ماه زمان نیاز دارد. در مورد نیروی کار هم به چهار کارگر نیاز دارید که سرجمع حدود ۸۰میلیون از سرمایه جاری شما برای تامین حقوق و مزایای آنان اختصاص می‌یابد، حدود ۲۰میلیون هم جهت هزینه‌های آب و برق و سوخت در طول دوره مورد نیاز است.

برای احداث یک مزرعه ۲۰ هکتاری حداقل به ۷۰۰میلیون سرمایه نیاز دارید. البته مزارعی هم هستند که می‌توانید با ۴۰۰ تا ۵۰۰ میلیون خریداری کنید که در این صورت ۲۵۰ میلیون تومان وام بانکی هم به شما تعلق می‌گیرد.

سود خالص پرورش میگو :

در نهایت از مزرعه ۲۰ هکتاری حدود ۴۰ تن برداشت خواهید داشت که تقریبا معادل ۲۵۰۰ کیلو در هر هکتار برای پرورش‌دهنده باتجربه است. با توجه به قیمت محصول در بازار در شرایط فعلی می‌توانید هر کیلو از آن را تا ۱۵هزار تومان به فروش برسانید.

در نهایت در طول یک دوره کل فروش شما از پرورش میگو ۶۰۰میلیون تومان خواهد بود که با توجه به ۴۰۰میلیون تومان هزینه تمام شده در نهایت ۲۰۰میلیون تومان سود ناخالص برای شما در بر خواهد داشت که اگر از این مبلغ هزینه‌های استهلاک و سود وام‌های ثابت و جاری و… را کسر کنید در نهایت ۹۵ میلیون تومان سود خالص برایتان باقی می‌ماند .

با یک حساب سرانگشتی متوجه می‌شویم که این مبلغ چیزی معادل ۵/۱۲ درصد است، بنابراین در یک دوره هفت‌ساله سرمایه شما بازگشت خواهد داشت.

حضور پررنگ میگو در بازار داخلی و آمار مصرف رو به رشد میگو در ایران دلیل خوبی بر شروع این کار است.

یک هزار تن در طول سال میگوی پرورشی در ایران تولید می شود که از این میزان حدود ۱۳هزار تن صادر شده و آورده ارزی تا ۵۶ میلیون دلار را نصیب اقتصاد ایران می کند. همچنین مابقی این تولید و میگویی که از راه صید از دریا به دست می آید در بازارهای داخلی به فروش می رسد. طی سال های اخیر که تولید و تکثیر این آبزی افزایش یافته مصرفش نیز در بازارهای داخلی با رشد ۱۰۰درصد مواجه بوده است.

روشهای پرورش میگو :

اصولا در مدیریت استخر میگوی آب شیرین دو روش پرورش بسیار رایج وجود دارد:

۱ – پرورش دسته‌ای:

که امکان می‌دهد جانوران تا اندازه بازاری متوسط یا تا هنگام تخلیه استخر به دلایل دیگر (مثلا کمبود آب ، پایین بودن درجه حرارت) رشد کنند، و سپس تمام محصول برداشت می‌شود.

۲ – پرورش مداوم:

به این ترتیب که معمولا یکبار در سال با تراکمی بسیار بیشتر از پرورش دسته‌ای به میگودار کردن استخر می‌پردازند و معمولا پس از ۷ – ۵ ماه بسته به میزان رشد (درجه حرارت) و اندازه قابل فروش محلی ، جانوران با اندازه بازاری بوسیله پره در فواصل زمانی منظم دست‌چین می‌شوند. استخرها را معمولا به طور کامل هر ماه یکبار و یا نصف استخر را ماهی دو بار برای جلوگیری از گل آلودگی تمام استخر پره کشی می‌کنند.

تغذیه میگو :

کشت تجارتی موفق میگوی آب شیرین به غذای مکمل نیاز دارد. نوع این غذا بسیار متنوع است و مواد زیر را دربر دارد: مواد خام جانوری یا گیاهی ، مخلوطهای غذایی تهیه شده در کنار استخر و غذاهای ترکیبی. در بعضی جاها نیز از برنـج و محـصولات فـرعـی بـرنـج به صـورت مـخلوط با غذاهای دیگر استفاده می‌شود.

مقدار تغذیه میگو در روز :

تـوصـیه کلی برای مقدار تغذیه روزانه وجود ندارد زیرا این مقدار بستگی به اندازه و تعداد میگوها در استخر ، کیفیت آب و خاصیت غذا دارد. بهترین رهنمود برای مجریان استخر ، تغذیه تا حد تقاضا است. غذا بطور معمول در اطراف محیط استخر در محلهای کم عمق که منطقه خوبی برای تغذیه است پخش می‌شود. در بعضی از مواقع غذا به منطقه تغذیه در چند متری کناره محدود می‌گردد.

در هر دو مورد مجری استخر می‌تواند ببیند چه مقدار غذا مصرف شده است. اگر هیچ غذایی در روز بعد باقی نماند، مقدار غذا باید افزایش یابد. اگر مقدار زیادی غذا بماند، مقدار آن را باید کاهش داد و یا حتی به مدت یک روز قطع کرد. مقدار اولیه غذای پیشنهادی با استفاده از جیره خشک ، همچون غذای ترکیبی جوجه در یک استخر دارای ۵ عدد در متر مربع باید در حدود ۶/۲۵ Kg/ha در روز باشد.

تولید مثل میگو :

جنس نر و ماده میگو از هم جدا هستند میگوها در حدود یک سالگی بالغ می شوند میگو های ماده داری ۵ مرحله رسیدگی تخمدان هستند در شکل صفحه بعد مراحل رسیدگی تخمدان نشان داده شده است وقتی که تخمدان کاملا رسیده باشد مرحله چهار نامیده می شود در این مرحله تخم ها رسیده و از بدن خارج می شود .

نحوه تکثیر میگو:

امروزه به صورت مصنوعی میگو را تکثیر می کنند و در استخرهای خاکی میگو پرورش داده می شود

برای تکثیر میگو به میگوی مولد یا میگوی مادر که بتواند تخم تولید کند نیاز است برای این کار صیادان و کارشناسان به دریا می روند و با استفاده از تور صید میگو و به وسیله لنج میگوی مادر یا مولد صید می کنند .

کارشناسان تشخیص می دهند که کدام میگو دارای تخم است و آن را انتخاب کرده و به محلی که به آن مرکز تکثیر میگو می گویند انتقال میدهند مرکز تکثیر مکانی است که تعداد زیادی کارشناس و کارگر در آنجا مشغول به کار هستند و شامل ساختمانی سالن مانند است که در آن حوضچه های بتونی زیادی با حجم حدود ۱۰ متر مکعب ساخته شده است

ابتدا میگوی مادر راکه از دریا صید کرده اند برای مدتی به حال خود رها می کنند تا به محیط جدید عادت کند و سپس شوری آب و دمای آنرا تنظیم تا میگو دچار استرس نشود بعد از این عمل میگو ها را با محلول رقیق شده فرمالین شتشو می دهند تا از هرگونه آلودگی پاک شود

بعد از انجام این عملیات میگو برای انتقال به مخزن های تخم ریزی آماده است آنها را به این مخازن که حدود ۳۰۰لیتر گنجایش دارد منتقل میکنند. با توجه به اینکه میگو در کف دریا زندگی می کند و دوست دارد در محیط آرام و تاریک باشد برای به وجود آوردن شرایط لازم مخازن را با پلاستیک های ضخیم و تیره می پوشانند و از ایجاد سر و صدا خودداری نموده و میگو را در حالیکه آب آن هوا دهی می شود به حال خود رها می سازند

معمولا میگوها ی ماده تحت این شرایط از حدود ساعت ۱۰ شب به طورطبیعی تخم ریزی می کنند وهر میگو بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ هزار تخم می ریزد .

صبح روز بعد کارشناسان میگو های تخم ریزی کرده را از مخزن تخم ریزی خارج کرده و و در زیر میکروسکوپ اقدام به شمارش تخم ها و بررسی کیفی آنها می کنند و تخم های سالم را جدا سازی نموده و به مخازن پرورش منتقل می کنند تخم ها با چشم غیر مسلح به خوبی قابل رویت نیست وکلا” میگوها در این مرحله میکروسکوپی هستند.

حدود ۱۰ تا ۱۲ ساعت بعد نوزادان میگو که هیچ شباهتی به میگوی بزرگ ندارند از تخم خارج میشوند که در این مرحله به آنها ناپلی می گویند نوزدان باید مرتبا” عمل دگردیسی را انجام دهند تا پس ازگذشت چندین روز که حدود۱۶روز طول می کشد شکل ظاهری والدین خود را پیدا کنند.

جدول مراحل زندگی لارو میگو :

تغذیه لارو میگو :

بچه میگو بعد از خروج از تخم نیازی به غذا ندارد و از ذخیره زرده که در تخم موجود بوده است تغذیه می کنند

ولی از مرحله ناپلی ۵ باید غذادهی شروع شود در این مرحله لاروها از نوعی گیاهان ریز میکروسکوپی که فیتوپلانکتون نامیده می شوند تغذیه می کنند کارشناسان این گیاهان میکروسکوپی را در سطح آزمایشگاه تکثیر و پرورش می دهند و همرا با آب که معمولا رنگ آنها قهوه ای یا سبز است میگو ها راغذادهی می کنند جایی که این گیاهان را پرورش می دهند فایکولب می گویند و باید محیطی کاملا پاکیزه باشد تا از ورود هر گونه آلودگی قارچی و میکروبی جلوگیری شود.

وقتی که کمی بزرگتر شدند و به مرحله لاروی بالاتر رسیدند از سایر غذاهای مصنوعی ساخته شده که سرشار از مواد مغدی و ویتامین ها است استفاده می کنند در این مرحله همچنین از موجودی به نام آرتمیا تغذیه می شوند.

آرتمیا نیز خود یک موجود آبزی از رده سخت پوستان است که در آبهای خیلی شور زندگی می کند و در دریاچه ارومیه وجود دارد که در حقیقت می توان گفتکه تنها موجود آبزی زنده در این دریاچه است این موجود تخم هایی دارد که برای چندین سال می تواند در خارج از آب درون پوسته تخم زنده بماند و به آنها سیست گفته می شود .

به صورت خشک می توان برای مدت ها آنها را نگهداری کرد به محض اینکه در آب شور قرار گرفت وآب را جذب کرد بعد از حدود ۲۴ ساعت نوزاد از تخم خارج میشود که از این نوزاد برای تغذیه لارو میگو استفاده می شود .

نوزاد آرتمیا را در مخازن جداگانه پرورش می دهند و آنها را جدا سازی کرده و بطور خیلی زیاد به عنوان غذای زنده به لارو میگو می دهند در طی این مراحل کارشناسان باید مرتبا وضعیت بچه میگوها را کنترل کنند و به آنها غذا بدهند تا رشد کرده و دچار بیماری نشوند

آب مورد استفاده آب شور دریا است که به وسیله پمپ از دریا آبگیری میشود برای رفع هرگونه آلودگی ابتدا آب را ازصافی های مخصوص میگذرانند تا مواد زاید و معلق آن گرفته شود و سپس کلرزنی میکنند تا آلودگی ها برطرف شود و پس ازآنکه کلر آن خنثی شد و از بین رفت آن را برای میگو استفاده می کنند .

دقت در این مورد خیلی لازم و ضروری است زیرا در صورت بروز بیماری بچه میگو هاتلف می شوند و خسارت مالی زیادی به صاحب مرکز تکثیر وارد می آید. از زمانیکه میگو تخم ریزی کرد و تا زمانیکه بچه میگوها به سنی رسیدند که آماده برای پرورش در استخرها باشند حدود ۲۵ تا ۳۰ روز طول می کشد در این مرحله کسانی که استخر پرورش میگو دارند به مرکز تکثیر مراجعه می کنند و بچه میگوی مورد نیاز خودرا خریداری می کنند تا اینجا هنوز بچه میگوها خیلی ریز هستند.

بچه میگوها را درون کیسه های دربسته همرا با آب و اکسیژن قرار میدهند و همراه با یخ درون جعبه های یخدان قرار میدهند وبه وسیله وانت یا کامیون به محل مزرعه منتقل میکنند.

چگونه میگو را صید کنیم ؟

پس از آنکه حدود ۴ تا ۵ ماه از زمان پرورش میگو در استخر گذشت با باز کردن دریچه خروجی و قراردادن تور برداشت در مقابل دریچه خروجی میگوها راکم کم صید میکنند و بلافاصله آن را در آب یخ خیلی سرد قرار میدهند و برای اینکه میگوها تازه بمانند و رنگ آنها تیره و سیاه نشود میگو ها با ماده متا بی سولفیت سدیم شستشو می دهند و سپس در جعبه های مخصوص همراه با یخ قرار داده و به وسلیه کامیون سردخانه دار به کارخانه های عمل آوری و بسته بندی منقل می کنند.

در آنجا دوباره میگو ها را شتسشو داده و در دستگاه های مخصوص سایزبندی میگوها را در انداره های مختلف جدا سازی کرده و در جعبه های مقوایی مخصوص قرار داده و برای انجماد به سردخانه منتقل می کنند بعد ازین عمل میگو برای فروش آماده است که آن را در بازار داخل کشور به فروش می رسانند یا آنکه به کشورهای خارجی صادر می کنند.

برداشت و صید میگو از استخر

اغلب میگوهای آب شیرین ، در نزدیکی محل پرورش در یخ یا زنده فروخته می‌شوند. میگوها را نیز می‌توان در تانکهای حمل هوادار به مشتریان عرضه کرد. میگوهای آب شیرین خصوصا در معرض صدمات آنزیمی پس از برداشت و مرگ هستند و بعضی پرورش دهندگان میگوها را در آب یخ فرو می‌کنند و آنها را در آب ۶۵ درجه سانتیگراد به مدت ۲۰ – ۱۵ ثانیه نگه می‌دارند تا سفید شوند و سپس آنها را در یخ به فروشگاه حمل می‌کنند